Werken met CMR-stoffen: Wat u als bedrijf moet weten

Blog   28-01-2023

Beheersing van blootstelling aan CMR-stoffen ofwel carcinogene, mutagene en reprotoxische stoffen blijft voor veel bedrijven een lastig onderwerp. Welke verplichtingen gelden er? Hoe dient een bedrijf om te gaan met CMR-stoffen op de werkvloer? In de praktijk is vaak onduidelijkheid over de inspanningsverplichtingen voor werkzaamheden met CMR-stoffen, vooral wanneer de verwachte blootstelling beneden de grenswaarde ligt. Hieronder lees je in het kort hoe je als bedrijf met deze kwesties kan omgaan.

 

Beoordeling van CMR-stoffen

Net als voor alle gevaarlijke stoffen, dient het blootstellingsniveau aan CMR-stoffen te worden bepaald. Voor de blootstellingsbeoordeling kan gebruik worden gemaakt van de meeste kwantitatieve beoordelingsmodellen (ofwel schattingsmodellen) of geschikte meetmethodes in lucht of urine/bloed. Blootstelling aan lood daarentegen moet altijd bepaald worden met metingen in de werkplekatmosfeer en controle van loodconcentratie in het bloed van de (mogelijk) blootgestelde werknemer. Voor de overige CMR-stoffen zijn metingen niet verplicht.

 

Beheersing van CMR-stoffen

Wanneer de blootstellingsbeoordeling van een CMR-stof is uitgevoerd en de risicoratio (= blootstellingsconcentratie / grenswaarde) ligt boven 1, ben je als bedrijf verplicht om beheersmaatregelen te treffen volgens het STOP principe. Dit geldt trouwens voor alle gevaarlijke stoffen met een RR>1, ongeacht CMR-classificatie. 

1. Hoe werkt het STOP principe?

STOP staat voor Substitutie, Technische maatregelen, Organisatorische maatregelen en Persoonlijke bescherming. Deze maatregelen volgen een hiërarchie van beheersing. In praktijk betekent dit dat bedrijven – indien technisch uitvoerbaar – de (CMR) stoffen allereerst moeten vervangen (S) door minder schadelijke stoffen, ook als vervanging economisch of financieel minder aantrekkelijk is. Als substitutie niet technisch uitvoerbaar is, dalen we af in hiërarchie om blootstelling te beperken met technische maatregelen (T) zoals bijvoorbeeld het installeren van lokale afzuiging. Zijn technische maatregelen al uitgevoerd en vindt er nog steeds overmatige blootstelling plaats? Schakel dan over naar organisatorische maatregelen (O) zoals bijvoorbeeld het wijzigen van werkinstructies gericht op het verkorten van de blootstellingstijd per medewerker. In sommige gevallen is vervanging niet mogelijk en zijn technisch en organisatorische maatregelen niet voldoende. In deze gevallen kunnen persoonlijke beschermingsmiddelen (P) worden ingezet om werknemers zoveel mogelijk te beschermen.

Let op! Er bestaan bewezen CM (carcinogene en mutagene) stoffen zonder zogenoemde drempelwaarde. Dit betekent dat ook bij blootstelling beneden de grenswaarde altijd een gezondheidsrisico bestaat. Dus ongeacht de mate, en duur van de blootstelling. Voor deze stoffen moeten altijd beheersmaatregelen worden genomen conform het STOP-principe om de blootstelling zo veel mogelijk te verlagen.

 

Vervangingsplicht

Voor alle bewezen CM-stoffen (aangeduid met H340 en H350) - ongeacht blootstellingsniveau – geldt een vervangingsplicht. Dit betekent dat bedrijven altijd eerst op zoek moeten naar een alternatieve stof om de CM-stof mee te vervangen. Er bestaan verschillende initiatieven/websites die kunnen helpen bij het onderzoek naar alternatieven voor uw bedrijf:

 

Aanvullende registratieverplichtingen

Voor bewezen CM-stoffen geldt ook een aanvullende registratieverplichting. Voor deze CM-stoffen dient de volgende informatie worden vastgelegd:

  • Verbruik op jaarbasis (minimum – maximum)
  • Frequentie van gebruik op jaarbasis
  • Soort arbeid/werkzaamheden
  • Noodzaak van gebruik
  • Mogelijkheden ter vervanging en eventueel uitleg waarom de stof niet vervangen kan worden met een gezonder alternatief (zie hierboven)
  • Gebruik van PBM

Hoewel deze verplichting niet geldt voor verdachte CM-stoffen (aangeduid met H341 en H351) raden we dit wel aan om te doen. Stoffen die namelijk nu nog niet geclassificeerd zijn als ‘bewezen’ carcinogeen/mutageen, kunnen dat in de toekomst wel worden.

2. Mijn medewerkster is zwanger - wat nu?

Reprotoxische stoffen

Uw medewerkster is zwanger en kan worden blootgesteld aan reprotoxische stoffen: stoffen die een negatief effect hebben op de vruchtbaarheid van de medewerkster, of de ontwikkeling van het ongeboren kind (teratogeen). Voor het werken met reprotoxische stoffen op de werkvloer gelden nu nog minder strenge regels dan voor CM-stoffen. Echter geldt voor R-stoffen net zo goed een beoordelingsplicht en beheersing volgens STOP bij RR>1. Voor alle R-stoffen geldt daarnaast ook een registratieplicht waarbij alleen het verbruik op jaarbasis vastgelegd dient te worden. Groeiende aandacht voor reprotoxische stoffen is er wel. Een nieuwe richtlijn (2022/431) stelt dat er strengere registratie- en inspanningsverplichtingen zullen worden ingevoerd die vergelijkbaar zijn met de huidige verplichtingen omtrent CM-stoffen. Ook wordt verwacht dat bij R-stoffen zonder veilige grenswaarde, het verplicht wordt om beheersmaatregelen toe te passen om de blootstelling zoveel mogelijk te verlagen, wederom vergelijkbaar met CM-stoffen zonder veilige grenswaarde. Wanneer deze richtlijn in praktijk wordt gehandhaafd is nog onbekend, maar naar verwachting zal dit in 2024 vorm gaan krijgen.

CMR-stoffen & Chemrade

Een goed CMR-beleid begint met een up-to-date register van gevaarlijke stoffen. Hierin houdt u ook bij of uw stoffen en producten CMR-geclassificeerd zijn. De full-managed Stoffendatabase van Chemrade kan u hierin ontzorgen. In de Stoffendatabase worden alle stoffen op de meest recente CMR-lijst bijgehouden. Abonneren op stoffen uit de Stoffendatabase houdt in dat uw overzicht van CMR-stoffen altijd up-to-date is. Daarnaast biedt Chemrade de mogelijkheid om aanvullende registratieplicht van CMR-stoffen vast te leggen. Met behulp van de rapportagefunctie kunt u makkelijk en eenvoudig een uitdraai maken van uw CMR-huishouden, beoordeling & beheersing, op een manier dieat de inspectie tevreden stelt.

Wilt u weten wat Chemrade verder kan beteken voor uw CMR-huishouden? Op dinsdag 14 februari organiseren we weer een gratis webinar over CMR-stoffen. Uiteraard staan onze consultants ook klaar om een vrijblijvende demonstratie te verzorgen.

Demonstratie
‹ Terug naar overzicht